Сте се запрашале ли некогаш, дали светот, континентот или државата во кој живееме – старее или се подмладува? Каква е улогата на демографските процеси и како истите влијаат на останатите сфери од нашето живеење? Како истите можат да ни бидат показател на одредени промени кои директно ќе влијаат на вас и вашата фамилија? Дали сме запознаени со процесите и како можеме да се заштитиме од нив и истите да ги искористиме?
Стареењето на населението е демографски процес кој претставува огромен предизвик за економската, социјалната и здравствената политика, а особено за пензиските системи.
Според неодамна објавениот извештај на ОЕЦД, продолжувањето на работниот век и подигнувањето на старосната граница за пензионирање што е процес започнат во голем број земји, нема да биде доволно да ги покрие зголемените трошоци кои се создаваат во пензиските фондови за исплата на пензиите.
Истражувањето покажало дека до 2050-та година старосната границата за пензионирање во земјите од ОЕЦД ќе достигне до 65 години за двата пола, што е за 1,5 година повисока за мажи, односно 2,5 години за жени. Проблемот настанува поради се подолгиот животен век на населението и неговото демографско стареење. Симулацијата од истражувањето покажува дека тоа ќе допринесе за зголемување на бројот на годините поминати во пензија, така што мажите ќе поминуваат 3 години повеќе во пензија, а жените 2,5 години. За да можат пензиските системи да одржат чекор со продолжениот век на живеење, истите ќе мора да претрпат реформски промени, кои ќе се одразат на продолжувањето на работниот век, со што ефективниот период за одење во пензија треба да биде покачен на 66,5 години за мажи, односно 66 за жени.
Стареењето на населението претставува огромен предизвик за економската, социјалната и здравствената политика, а посебно за пензиските системи. Многу голем број на земји почнаа да ги прават гореспоменатите реформи, а останатите со исклучок на земјите со доволно работоспособно младо население ќе мораат да го направат истото. Бројките покажуваат дека бројот на старо население сè повеќе ќе се зголемува, така што, ако во 1950-тата година имало 1 во 15 луѓе во групата постари од 60 години постар од 80 година, во 2000-та тој однос бил 1 во 9, а предвидувањата се дека во 2050-та ќе биде 1 во 5. Во поголемиот дел од земјите во ОЕЦД блокот, процентот на старо население над 65 години надминува 20%, додека истражувањето Europop2010 направено во 27 земји членки на ЕУ и ЕФТА вели дека бројот на стари (над 65 год) во однос на млади(0-14), во 2060-тата година ќе биде 2 спрема 1. Истиот однос во 1960-та година бил 3:1 во корист на младото население. За очекување е во средината на овој век во Европа двајца вработени да хранат еден пензионер, што штетно ќе влијае на економиите на земјите, со што ќе бидеме сведоци на сè поголемо учество на расходната ставка исплаќање на пензии, а истата ќе зема се поголемо учество во националните буџети на европските и светски економии.
Ова се показатели кои не се однесуваат на Македонија, туку напротив на економии кои се многу посилни од Македонија, а кои сепак имаат сериозни проблеми со пензиското прашање што е последица на еден природен процес против кого не можеме да победеме, а најчеста мерка за негово ублажување се покачувањето на старосната граница за одење во пензија или намалување на пензиите. Македонија е далеку од негативните демографски движења и процентот на старо население над 65 год не надминува 12%, што претставува одличен процент.
Но она што загрижува е дека во Македонија невработеноста е на многу повисоко ниво од гореспоменатите земји и 1,4 вработен храни еден пензионер. Тој однос треба да биде најмалку 3:1, за да може пензискиот систем нормално да функционира, во спротивно последиците на среден и долг рок можат да бидат катастрофални. Денешната просечна пензија е околу 50% од просечната нето плата, а Пензискиот фонд за пензиско и инвалидско осигурување позајмува од буџетот околу 35% од парите што ги користи за исплаќање за тековни пензии. Еден здрав пензиски систем не треба да троши повеќе од 10% од БДП на една држава. Кај нас се оди во пензија на 64 години доколку сте маж, односно 62 доколку сте жена. Прашањето за вас е Дали се чувствувате сигурни и кој е првиот чекор што ќе го преземете?
Aвтор: Томислав Трајков е овластен соработник на Синергија Плус – Прва Агенција за финансиска писменост во Македонија. За повеќе информации за како помудро со личните финансии посетете го веб порталот на http://www.sinergijaplus.com/
Остави коментар